Was ik maar een singer-songwriter, dan zou ik een lied schrijven over barmsijzen! Waarom ze zo aantrekkelijk zijn. Hoe het komt dat ze het hoofd op hol laten slaan van menig vogelaar. Over een zacht roze borstje, een fijn snaveltje, een wit stuitje en dat alles met een woordrijm, een pakkend refrein en een geinig melodietje. Zucht, ik ben geen singer-songwriter, maar een plaatjesmaker. En bovendien zing ik vals. Geen lied dus. Wel een ‘issue’.

Want met het gevaar te schrijven over zaken waar ik weinig verstand van heb, wil ik proberen een ‘barmsijs-issue’ aan te kaarten. Waar ik het over wil hebben is de ruigrens van de barmsijs. Of eigenlijk over een ruigrens die wel eens wordt geclaimd en het niet is.


Een ruigrens? Zie hieronder het antwoord. 

Eerst wat theorie. No worries, ik houd het simpel. Een jonge barmsijs ruit in de nazomer, echter maar een deel van zijn veren. Logisch, want waarom energie stoppen in het vernieuwen van al je veren als je veren nog maar een paar maanden oud zijn. Jonge barmsijzen lossen dit op door in de nazomer (juli, augustus, september zo ongeveer) maar een deel van de veren te vernieuwen, onder andere een deel van de vleugel.

Waarom is dit van belang om te weten? Nou, een volwassen barmsijs ruit wel al zijn veren in de nazomer en na die rui zijn alle veren dan dus van één generatie. Zo zou je dus een adulte barmsijs kunnen herkennen. Volg je me nog?

Een jonge geruide vogel (vanaf oktober) heeft dus oude en nieuwe veren en is daaraan wellicht wel te herkennen. Die oude en die nieuwe veren zijn van elkaar te onderscheiden omdat die oude veren gesleten en vaak wat bruiner zijn (in plaats van zwart). En die nieuwe veren zijn weer te herkennen omdat ze mooi ongesleten zijn. Die oude en nieuwe veren naast elkaar noemen we een ruigrens. Heeft een barmsijs een ruigrens, dan is het dus ALTIJD een jonge vogel. Oh zo!

Nu de praktijk en dat ‘issue’. Alle grote dekveren van de barmsijs hebben een lichte top. Bij elkaar vormen die toppen een lichte baan. Als ergens halverwege die grote dekveren een verschil waarneembaar is, bijvoorbeeld de toppen van de buitenste vier grote dekveren zijn wat smaller en crèmer dan die van de binnenste grote dekveren en die buitenste ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste, dan lijkt er sprake van een ruigrens. Toch is dit niet zo eenvoudig. Ik kom namelijk geen foto’s tegen van barmsijzen met een duidelijk zichtbare ruigrens in de grote dekveren. En geloof me, ik heb heel wat barmsijsfoto’s in mijn collectie!

Het is namelijk zo dat van elke barmsijs (onvolwassen of adult) van de buitenste grote dekveren de lichte toppen smaller en vaak wat crèmer zijn dan bij de binnenste grote dekveren. Daarnaast zijn de buitenste grote dekveren, bij zowel een adult als een onvolwassen redpoll, 'overall' vaak wat bruiner dan de binnenste grote dekveren. Zo wordt er ten onrechte weleens een ruigrens ‘geclaimd’ die er eigenlijk helemaal niet is.

Ik denk overigens dat jonge barmsijzen wel degelijk een ruigrens kunnen hebben, maar dat dit waarschijnlijk alleen in de hand zichtbaar is. Onderstaande foto is daar een goed voorbeeld van. De binnenste grote dekveren zijn nieuw (zwarter, glanzender en met brede witte toppen) en de buitenste grote dekveren zijn oud (bruiner, doffer en smalle lichte toppen). Klik hier voor meer foto’s van deze barmsijs.


Kleine witstuitbarmsijs, 21 februari 2014, Merseyside, Engeland. Foto: Dit e-mailadres wordt beveiligd tegen spambots. JavaScript dient ingeschakeld te zijn om het te bekijken..

Onderstaande foto trof ik aan in mijn eigen collectie. Ik vermoed dat ook hier een ruigrens zichtbaar is.


IJslandse barmsijs, 2e kalenderjaar, IJsland, april 2016. Met een vermoedelijke zichtbare ruigrens.

Hoe bepaal ik de leeftijd van een barmsijs? Lees dit artikel! In het kort: ik kijk altijd eerst of er rode of roze veren op de borst zitten. Zo ja, dan zijn we klaar en is de vogel een adulte man. Is dat niet het geval, dan kijk ik naar de tertials, dat zijn de meest binnenste armpennen. Zijn deze gesleten, dan heb je een grote kans dat de vogel een onvolwassen barmsijs is.

Overigens is de mate van sleet en de breedte van de lichte rand op de tertials variabel. Soms lukt het eenvoudigweg niet een barmsijs ‘af te maken’ op leeftijd. Ook een adult kan namelijk gesleten tertials hebben (met name wat later in het voorjaar en de zomer) en kan een onvolwassen vogel relatief brede lichte tertialranden hebben, zonder al te veel sleet.

Tot zover. Een ruigrens dus. Waar hebben we het over! Is het echt de moeite over zo een futiliteit een artikel te schrijven? Zelfs te vertalen in het Engels? Tja, je moet wat als je geen singer-songwriter bent...

 
Zie onderstaande foto’s. Waarbij opvalt dat zowel bij adulte als bij onvolwassen barmsijzen de toppen van de buitenste grote dekveren smaller zijn dan de binnenste grote dekveren en dat de buitenste grote dekveren ‘overall’ wat bruiner zijn de binnenste grote dekveren, ongeachte leeftijd:

IJslandse barmsijs, adult man, IJsland, april 2016. Adult man, dus zeker geen ruigrens! De toppen van de buitenste grote dekveren (A) zijn duidelijk cremer (en lijken meer gesleten) dan de binnenste grote dekveren (B).


Groenlandse witstuitbarmsijs, adult man, Groenland, oktober 2017. Ruigrens? Nee, deze vogel is een adult.

IJslandse barmsijs, adult man, IJsland, april 2016. Adult man, dus zeker geen ruigrens! De toppen van de buitenste grote dekveren zijn duidelijk cremer dan de binnenste.

IJslandse barmsijs, adult man, IJsland, april 2016. Adult man, dus zeker geen ruigrens! De toppen van de buitenste grote dekveren zijn duidelijk cremer dan de binnenste grote dekveren.

IJslandse barmsijs, 2e kalenderjaar, IJsland, april 2016. De toppen van buitenste grote dekveren zijn smaller dan de binnenste. 


Groenlandse witstuitbarmsijs, 2e kalenderjaar, Groenland, maart 2013. De toppen van de buitenste grote dekveren (A) zijn cremer dan de binnenste grote dekveren (B). En die buitenste (A) ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste (B) grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, 2e kalenderjaar, Groenland, maart 2013.


Groenlandse witstuitbarmsijs, 2e kalenderjaar, Groenland, maart 2013.

Groenlandse witstuitbarmsijs, 2e kalenderjaar, Groenland, maart 2013. De buitenste grote dekveren ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, adult, Groenland, maart 2013. Adult man, dus zeker geen ruigrens! De buitenste grote dekveren ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, adult, Groenland, maart 2013. Adult man, dus zeker geen ruigrens! De buitenste grote dekveren ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, 1e kalender jaar, Groenland, oktober 2017. Buitenste toppen zijn smaller dan de binnenste toppen van de grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, 1e kalender jaar, Groenland, oktober 2017. Buitenste toppen zijn smaller dan de binnenste toppen van de grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, 2e kalender jaar, Groenland, maart 2017. Buitenste toppen zijn smaller dan de binnenste toppen van de grote dekveren. En de buitenste grote dekveren ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, 2e kalender jaar, Groenland, maart 2017. Buitenste toppen zijn smaller dan de binnenste toppen van de grote dekveren. En de buitenste grote dekveren ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste grote dekveren.

Groenlandse witstuitbarmsijs, 2e kalender jaar, Groenland, maart 2017. Buitenste toppen zijn smaller dan de binnenste toppen van de grote dekveren. En de buitenste grote dekveren ogen ‘overall’ wat bruiner dan de wat zwartere binnenste grote dekveren.