BirdTalk

Op 3 februari 1990 fietste ik in mijn eentje 22 km van Rotterdam-Overschie naar Nieuw Lekkerland. Niet met een Tom Tom, maar met een fietskaart van mijn ouders. Zo zag ik als 15-jarige mijn eerste zwarte ibis. Mijn logboek vermeldt niet dat ik tijdens mijn trip andere vogels zag, maar wel dat het die dag 1 graden Celsius was (met een zuidoosten wind) en dat de overtocht van de veerdienst 75 cent betrof...

Wij zijn een reislustig volkje (met populaties in Australië, Zuid-Afrika, zonnig Eilat, etc.), daarom gaf Adam, zijn tijd ver vooruit zijnde en met een vleugje humor, ons de toepasselijke naam: niet-thuiskraai. De westerlingen op deze aardkloot hebben onze naamgever nooit helemaal goed begrepen en noemen ons daarom abusievelijk huiskraai. Ach ja...

Als mensen mij bellen omdat ze een dode of gewonde vogel hebben gevonden, dan denk ik automatisch aan iets groots. Niet in die zin dat het een grote vogel betreft, maar dat de vondst vooral heel zeldzaam is, zeg maar niveau vale gierzwaluw of wenkbrauwalbatros. Je begrijpt dat de praktijk zonder uitzondering tegenvalt. Het bijzonderst was uiteindelijk een houtsnip, niet echt een vondst om een blog over te schijven...

De goedlachse doktersassistente vraagt me of ik de prik in mijn bil of in mijn arm wil. Tja... wat moet je daarop antwoorden?

's Winters twee jaar geleden hing ik in een boom onder mijn flat een bosuilenkast op, omdat ik dol ben op uilen en op nestkasten. Als ik langs mijn nestkast fiets voelt dat, hebberig als ik ben, of die boom, of eigenlijk het hele plantsoen, van mij is...

In mijn kinderjaren gingen mijn ouders, mijn broers en ik geregeld naar Diergaarde Blijdorp. Eerst leenden we het abonnement van mijn tante Gré en als we ons dan voordeden als ‘hunnie’, konden we gratis naar binnen. Later kreeg mijn tante hier genoeg van en namen wij een eigen gezinsabonnement...

Regelmatig krijg ik vragen met de volgende strekking: kan ik beter een Canon of een Nikon aanschaffen? Uiteraard antwoord ik als Canongebruiker: koop een Canon, met Nikon wil je als (vogel)fotograaf niet geassocieerd worden...

Vroeger hadden wij thuis in onze koude en vochtige badkamer een toiletkast met twee naar elkaar openslaande deurtjes, met op beide deurtjes een vergeelde spiegel. Als peuter ontdekte ik dat als ik de beide deurtjes opendeed ik mezelf ontelbare keren terug zag in de spiegels van de deurtjes. Wat een grappig effect! Pas vele jaren later begreep ik dat dit fenomeen het Droste-effect wordt genoemd...

Jong ontmoet jong. En dat gewoon in de wijk waar ik woon. Met verwondering zag ik dat beiden elkaar veel te vertellen hadden. De conversatie duurde en duurde en mijn verbazing groeide met het moment. Wat zouden ze toch te bespreken hebben? Zowel de takkeling als de peuter vroeg ik ernaar, maar beiden wilden er geen mededelingen over doen. Dat heb ik weer! Wat ik wel begreep is dat ik, spijtig genoeg, nooit zo close met een bosuil zou zijn als deze dame…

Bij een interview met een moderne en hedendaagse vogelfotograaf wordt vaak gevraagd: wie is je grote voorbeeld wat fotografie betreft. De naam die dan het vaakst genoemd wordt is van wijlen Fred Hazelhoff. Good old Freddy wordt gezien als de nestor van de Nederlandse natuurfotografie. En terecht. Briljant en jaloersmakend zijn zijn foto’s van vechtende korhanen in het boek ‘dierenrijk nederland’. De spread in ditzelfde boek van de vliegende velduilen heb ik als kind uren lang bekeken... 

IJs en weder dienende spraken de waterral en ik af om komende winter elkaar weer te ontmoeten. Op dezelfde plaats, namelijk op het ijs. Omdat er al in het najaar een horror winter werd voorspeld kocht ik in november de meelwormen groot in. Eind januari begon ik hem behoorlijk te knijpen omdat de mij beloofde horror winter het niet leek te gaan worden. Het natte najaar zou buiig, winderig en kleurloos overgaan in het voorjaar. Zou ik het voorjaar ingaan met een overdosis aan meelwormen?

Wij, moderne mensen, denken dat het kijken naar zeldzame vogels door ons is uitgevonden. Niets is minder waar. In de tijd dat de spreekwoorden en gezegdes werden bedacht, werd er al naar rariteiten geloerd. Ten minste, dat neem ik aan. ‘Een vreemde eend in de bijt’ moet betrekking hebben op een rariteit. Al vanaf dat ik een ukkie was, fantaseer ik welke eendensoort er in dit gezegde wordt bedoeld.

Deze waterral en ik zijn vrienden. Dat waren we vorige winter al. Ik kan mijn vriend herkennen aan een klein wit vlekje boven zijn linkeroog. Dat hij mij aan mijn kleding herkent laat zich raden. Het heeft wel even geduurd voordat we aan elkaar gewend waren en wederzijds begrepen wat zijn en mijn bedoelingen waren.

De korhoen is spijtig genoeg bijna uitgestorven in Nederland. Als oorzaken worden genoemd het vergrassen van de heide, het verdwijnen van akkers, de toename van de vos en ja, die verrekte havik. Ik ben echter van mening dat het aan de korhoen zelf ligt.

Op Texel kom ik bij de pas ontdekte brilzee-eend in gesprek met drie vogelende eerstejaars studenten van de universiteit van Wageningen. Ik vertel enthousiast over het fenomeen vogelfotografie. Zelfs zo enthousiast dat ze hardop verzuchten graag een camera te willen aanschaffen, maar dat een camera voor de huidige student te duur is.

De haan riep hier zoiets als ’het komt niet meer goed met vogelend Nederland’! Ik verstond het niet helemaal en meende dat hij de penibele situatie van de korhoenders bedoelde. Later die dag scoorde ik tegen wil en dank een nieuwe soort (sib taling). Niet dat het bezoeken van de eend mijn idee was, maar mijn maat wilde hem filmen. ‘Omdat we toch in de buurt zijn’, zo overtuigde hij mij.

Deze waterral zegt zonder in- of aanleiding tegen me: ‘Je mag me één vraag stellen’. Ik denk even na wat een goede vraag zou kunnen zijn en vraag dan: ‘Waarom maken jullie waterrallen van die rare geluiden? Soms klinkt het als een varken dat geslacht wordt’.

Regelmatig zie ik prachtige natuurfoto’s. Maar soms zijn foto’s te mooi. Te gemaakt. Dan denk ik bij zo’n foto: klopt dit wel? Recent is een prijswinnende foto van een wolf die over een hek springt ontmaskerd als een foto die in scène is gezet.

Laatst gaf ik een beeldpresentatie in Den Haag. Tussen de gezellige toeschouwers, vooral zestig plussers, trof ik Henk. Zijn handicap is zijn slecht functionerende oren, maar dat hinderde hem niet om uit te groeien tot een topfotograaf. Ik vind zijn foto’s briljant en zijn manier van fotograferen is voor mij een inspiratiebron. Ik kan me veel van zijn foto’s herinneren die werden afgebeeld in Dutch Birding, in Vogeljaar, op de kalender van Vogeljaar en noem maar op.

Toen ik nog bij mijn ouders woonde keken we niet alleen naar vogels, we kweekten ook vogels. Dat lijkt een vreemde combinatie en dat is het ook. Mijn vader had toen de eigenaardige gewoonte, wellicht uit een soort van schuldgevoel, een kanarie die nog maar één of hooguit twee dagen had te leven los te laten in de vrije natuur. Zo kon hij nog even van zijn vrijheid genieten, zo redeneerde hij.

Toen de kleuren werden uitgedeeld was ik te laat. Veel te laat. Toen ik aan de beurt was, was er geen kleur meer over. De verf was letterlijk op.

Toen ik zo rond mijn tiende met mijn broers serieuzer ging vogelen hadden we al binnen een paar jaar de soorten die mijn vader had gezien bij elkaar gesprokkeld. Behalve de woudaap en de cetti’s zanger dan.

Van de pelikaan weten we dat het een vaste slaper is. Eenmaal in diepe rust is hij niet gemakkelijk wakker te krijgen. Zo is er een verhaal bekend van een hongerige leeuwin uit tropisch Afrika die 's nachts een slapende pelikaan wilde verslinden. De leeuwin kwam de vogel brullend tegemoet. De dappere pelicano weigerde echter wakker te worden. Zo kon de leeuwin de pelikaan niet in zijn nekvel grijpen en droop boos en vernederd af. Van alle pelikanen slaapt de kleine pelikaan het vast.

Als het om vogels gaat was vroeger alles beter. Zo waren er vroeger nog geen escapes, zag je op de Maasvlakte altijd morinellen, die nog tammer dan tam waren, en zat er op de MaVla in elke struik een heuse bladkoning. Tegenwoordig is de Maasvlakte vol gebouwd en zie je er geen kip. Verder zag je vroeger op elke heideveld een partij korhoenders om eng van te worden. Ten slotte scoorde ik elke maand een nieuwe soort. Ja, vroegah was alles beter.

Als ik in mijn schuiltent zit te wachten op de dingen die (meestal niet) komen gaan, heb ik alle tijd om eens goed na te denken. Dat is goed voor een mens, zegt men, dan kan hij zijn gedachten ordenen. Toch betwijfel ik of dit altijd wel even gezond voor mij is. Ik kom namelijk soms tot vreemde parallellen.

Vanuit de psychologie weten we dat mannen een vrouw kiezen die op hun moeder lijkt. Nu heb ik lang naar mijn partner gekeken, maar ik zie bar weinig overeenkomsten met mijn moeder. Van al mijn schoonzussen is mijn vriendin de enige die volgens mij helemaal niets van mijn moeder heeft. Heb ik soms de verkeerde partner gekozen?

Een aantal bekende Nederlanders is vogelaar. Denk bijvoorbeeld aan Eddy Zoë, Hans Dorrestijn en ook van Gerrit Hiemstra weten we dat hij wel eens naar vogels kijkt. Zo ontdekte onze weerman zelfs eens een buffelkop (die geringd was en dus gelukkig als escape de boeken in ging). Ook de drummer van De Kast zou een vogelaar zijn. Verrassend genoeg ben ik er achter gekomen dat ook Geert Wilders een vogelaar is!

Ook als het om vogels gaat heeft alles zijn bestemde tijd:

Er is een tijd om over vogels te praten;
En er is een tijd om naar vogels te luisteren.

Er wás een tijd om eieren te zoeken;
Er is nu een tijd om nesten met rust te laten.

In het Rotterdam van het ‘geen woorden maar daden’ hebben we naast de echte burgervader en een nachtburgemeester ook een huisburgemeester. Tenminste, die zouden we kunnen hebben.

ZO’N ZWARTE? Had ze verbaasd geroepen en ze trok er een heel vies gezicht bij. Ze vroeg me namelijk wat ik een mooie vogel vond. Ik moest er even over denken en toen vertelde ik haar een kauwtje wel mooi te vinden. Van een vogelaar en zeker van een fotograaf had ze dit niet verwacht. Ze had gerekend op een één of ander kleurrijk vogeltje uit de bergen van Bolivia. Of op z’n minst dan wel een ijsvogel. Maar zo’n zwarte? Ik vond haar reactie best een beetje discriminerend.

Er was eens een kabouter en die woonde in een fotogeniek bos. In dat mooie bos stond een heel klein huisje, daar woonde die kabouter in. Al jaren. Op een zonnige woensdagmiddag had de kabouter een ketel gekocht op de markt.

Ik vraag het me al jaren af. Wat was er eerder, de kip of toch het ei? Als ik kies voor de kip, dan is de vraag waar die kip vandaan komt. Als ik vervolgens kies voor het ei, dan vraag ik me af wie dit ei heeft gelegd. Tja, geen makkelijke vragen.

Het plaatje lijkt idyllisch maar de periode waarin deze foto is gemaakt was dat zeker niet. We zijn met ons familiegroepje bestaande uit 14 individuen vertrokken uit Scandinavië in oktober, omdat er nauwelijks nog voedsel voor ons was. De oversteek bij Denemarken heeft een paar van onze kinderen die in het voorjaar van dat jaar zijn geboren niet overleefd. Dat was pittig.

Camperduin, waar al zoveel zeldzame vogels waren ontdekt, was het niet geworden. Scheveningen ook niet en verrassend genoeg het voor de handliggende Westkapelle al helemaal niet. Nee, hij verkoos het nietige slag Dobbelsteen, waar eigenlijk nog nooit een fatsoenlijke zeldzaamheid was gezien. Hij was er nu al acht dagen en bezoek van (vooraanstaande) vogelaars had hij niet gekregen.

Mijn eerste reis die ik maakte, was helemaal naar Afrika. Het was een lange reis, niet zonder gevaren. In het vroege voorjaar begon het te kriebelen en ben ik weer richting Nederland vertrokken. Ergens halverwege Frankrijk liep ik mijn huidige partner tegen het lijf, die toevalligerwijs ook op weg was naar Nederland. Aangekomen in Nederland hebben we ons gevestigd in het Rottemerengebied vlak onder de rook van Rotterdam.

Ook vogelaars hebben hun helden. Wat te denken van die stoere mannen die van februari tot ver in juni dag in dag uit op Breskens staan te tellen en hopen op die ene rariteit. Of die vogelaars die door weer en wind helemaal naar Ameland gaan om daar naar ver op zee vliegende zeldzaamheden te kijken.

Dear all,

Last weekend I saw the pictures of the Dutch Spotless Starling on the internet. I'am pretty sure the Dutch bird is a Spotless Starling from the subspeci orani. For this moment we are preparing a paper about the discription of this new subspeci. We discovered this new subspeci of Spotless Starling (called orani) last year. This new subspeci is found in the northwest-area of Morocco.

Eindelijk was het dan zo ver, ik ontdekte een echte zeldzaamheid. Zelfs een nieuwe soort voor Nederland! Moest ik het tot nu toe doen met een Draaihals, Reuzenstern en een na veel moeite aanvaarde Witstuitbarmsijs, nu had ik dan eindelijk een echte! Als fotograaf moet ik het natuurlijk niet hebben van mijn vondsten.