Om barmsijzen te kunnen determineren is geslachts- en leeftijdsbepaling van belang. Weet je het geslacht en de leeftijd van de vogel dan maakt dat de verdere determinatie wat eenvoudiger. Bij barmsijzen is geslachts- en leeftijdsbepaling niet altijd even gemakkelijk. In het veld is dit zelfs bij regelmaat onmogelijk. Toch maar een poging wagen?
Aan de hand van onderstaande beschrijving en foto's wil ik op een simpele manier, in 'Jip en Janneke taal' (niet in de laatste plaats omdat ik er anders zelf geen snars van begrijp), geslachts- en leeftijdsbepaling uitleggen.
Ik onderscheid 3 leeftijdscategorieën:
Juveniel
Vanuit het nest tot de 1e keer ruien in het najaar (dus in het 1e kalender jaar). Feitelijk dus een hele korte periode.
1e jaars
Na de 1e keer ruien in het najaar (in het 1e kalenderjaar) tot de 2e keer ruien in het najaar erop (in het 2e kalenderjaar). Precies een jaar dus.
Adult
Na de 2e keer ruien in het najaar (dus in het 2e kalenderjaar).
Adult man
We beginnen simpel namelijk met een adult man. Met een adult man bedoel ik een barmsijs die minimaal twee keer heeft geruid. Een adult man is gemakkelijk te herkennen aan de roze (bij witstuiten) of rode (bij ‘gewone’ barmsijzen) veren op hun borst. Ook de wangen, de stuit en de staart hebben roze/rood tinten. De mate van de roze/roodtinten is variabel per vogel. Naarmate het broedseizoen vordert wordt dit roze/rood intensiever (door het slijten van de veren). Bij een Groenlandse barmsijsman (rostrata) is het roze/rood op de borst nihil.
Een adult man is op de onderdelen (borst, flank en onderstaart) over het algemeen wat minder getekend/gestreept dan een vrouwtje of een onvolwassen vogel.
Een ander kenmerk waarmee mannetjes barmsijzen zich onderscheiden is 'zingen'. Alleen mannen zingen (o.a. een geinig trillertje). Let op, ook tweede kalenderjaar mannen (dus barmsijzen die in het jaar ervoor zijn geboren) zingen.
Daarnaast zijn het alleen de mannen die vrouwtjes ‘voeren’. Ook hier geldt dat tweede kalenderjaar mannen niet vies zijn van voeren en zo een vrouwtje proberen te veroveren. 
Grote barmsijs, adult man, Noord-Finland, maart 2015. Rood tinten op borst, staart en stuit.
Kleine witstuitbarmsijs, adult man, Noord-Finland, maart 2015. Roze tinten op de borst.
Adult vrouw
Een adult vrouwtje barmsijs mist de roze/rode tinten op de borst, stuit en/of staart. Het rode petje heeft een adult vrouwtje wel altijd. Adulte vrouwtjes kunnen soms op de wangen een beetje roze/rood hebben.
Kleine witstuitbarmsijs, adult vrouw, Noord-Finland, maart 2015.
Adult (man en vrouw)
Een adulte vogel ruit alle veren na het broedseizoen en heeft in het najaar, in de winter en in het voorjaar o.a. verse tertials en verse grote dekveren. De tertials zijn de meest binnenste armpennen en zijn over het algemeen goed zichtbaar in het veld. De verse tertials en dekveren zijn te herkennen omdat ze niet zijn gesleten en voorzien zijn van een brede lichte rand. Later in het broedseizoen (juni) zijn deze tertials en dekveren meer gesleten en kan dit kenmerk niet meer worden gebruikt voor leeftijdsbepaling. Dit kenmerk is dus vooral bruikbaar als de veren van de vogels nog vers zijn. Naar mate het jaar vordert is dit kenmerk minder bruikbaar doordat ook de veren van volwassen vogels sporen van slijtage beginnen te vertonen.
Groenlandse witstuitbarmsijs, adult, Groenland, maart 2013. Verse tertials en verse grote dekveren met brede lichte randen zonder sleet.
Kleine witstuitbarmsijs, adult man, Alaska, juni 2015. Gesleten tertials en grote dekveren. In juni gaat het kenmerk van verse tertials bij adulte barmsijzen niet meer op.
De punten van de staartveren zijn bij volwassen barmsijzen na de rui (na het broedseizoen) vaak ronder dan bij onvolwassen vogels. Dat komt omdat bij jonge vogels de staartveren al in het nest volgroeid zijn en in het najaar niet worden geruid (en dus ouder zijn en meer gesleten en daarom puntiger). Adulte vogels krijgen hun nieuwe staart pas na het broedseizoen. De staart van een adulte vogel is in het voorjaar dus minder oud, verser en minder gesleten (dan bij een 2e kj vogel) en ronder van vorm. Ook hier geldt: hoe verder het jaar vordert, hoe minder bruikbaar dit kenmerk is. Dit kenmerk vind ik in het veld overigens erg lastig waar te nemen en gaat ook niet altijd op. Ook adulte vogels kunnen puntige staartpunten hebben. Kortom, aan dit kenmerk heb je niet zoveel!
Groenlandse witstuitbarmsijs, adult, Groenland, maart 2013. Ronde staartpunten.
Grote barmsijs, adult man, Scheveningen, januari 2006. Ronde staartpunten.
Kleine witstuitbarmsijs, 1e jaars (2e kalanderjaar), Noord-Finland, maart 2015. Puntige staartpunten.
1e jaars
Volg je me nog? Dan ga ik het wat moeilijker maken. 1e jaars vogels lijken het meest op een volwassen vrouwtje. Zelfs zo sterk dat 1e jaars vogels (zowel mannen als vrouwtjes) en adult vrouwtjes niet altijd even gemakkelijk van elkaar zijn te onderscheiden. Verse (bij adult) of gesleten (1e jaars) tertials en grote dekveren zijn dan een goede indicatie in het najaar, de winter en het voorjaar. Vanaf het late voorjaar gaat deze vlieger niet meer op. De veren van adulte vogels zijn dan namelijk ook gesleten. Een 1e jaars man mist altijd de roze/rood tinten van een adult man, maar dat had je vast al zelf bedacht (hoop ik). Hebben 1e jaars barmsijzen een ruigrens?
Groenlandse witstuitbarmsijs, 1e jaars (2e kalanderjaar), Groenland, maart 2013. Gesleten tertials zonder lichte rand.
Grote barmsijs, 1e jaars (2e kalanderjaar), Noord-Finland, maart 2015. Gesleten tertials met een minimale lichte rand.
Grote barmsijs, 1e jaars (1e kalanderjaar), Nederland, oktober 2016. Gesleten tertials met een minimale lichte rand.
Groenlandse witstuitbarmsijzen, Groenland, oktober 2017. 1e kalenderjaar, A) puntige staartpunten en B) gesleten tertials, met smalle lichte randen. Adult, C) ronde staartpunten en D) verse tertials met brede witte randen.
Juveniel
Jonge vogels die net het nest verlaten hebben, missen het rode petje. In de loop van het najaar is het rode petje wel aanwezig. Deze jonge vogels ruien dan hun veren, uitgezonderd de staart en een deel van de vleugel. 
Kleine witstuitbarmsijs, juveniel, Alaska, juni 2015. Let op het ontbreken van het rode petje.
In gevangenschap
Van vogelkwekers krijg ik regelmatig de vraag hoe zij kunnen zien of een bepaalde barmsijs een man of een vrouwtje is. Mijn advies is tweeërlei:
1) Observeer de vogel. Een mannetje zal in de loop van de winter en het voorjaar zingen, een vrouwtje het hof maken en proberen een vrouwtje te voeren.
2) Je kunt eenvoudig wat borstveertjes van de vogel uittrekken. Geef de vogels daarna een dag of drie caroteen door het water. Binnen een paar weken zijn er nieuwe veertjes voor in de plaats gekomen. Bij een mannetje zullen deze veertjes roze/roodtinten bevatten en bij een vrouwtje niet.
Grote barmsijs, adult man, Rotterdam, september 2015. Isabel mutatie (mutatiecombinatie van bruin en agaat).